Hareketsizlik ve Sağlığa Etkileri
Fiziksel aktivite, günlük yaşam içerisinde kas ve eklemlerimizi kullanarak enerji tüketimi ile gerçekleşen herhangi bir bedensel hareket olarak tanımlanır.
Hareketsizliğin etkileri farklı vücut tüm sistemlerini olumsuz etkileyip, çeşitli hastaıkların oluşumuna neden olabilir. Hareketsizlik nedeniyle kas aktivitesinin azalması sonucu kas-iskelet sisteminin kapasitesi azalır. Bu durum, hareketsizliğin daha da artmasına neden olurken, kardiyovasküler sistem ve diğer vücut sistemlerinin fonksiyonel kapasitesindeki azalmayı da tetikler. Sonuçta tüm vücutta kondüsyon kaybı gerçekleşir. Tip 2 diyabet, kalp krizi, miyokard enfarktüsü, felç, kalp yetmezliğini gibi kardiyovasküler hastalıklar, bazı kanserler ve obezite gibi hastalıkların oluşmasında hareketsizlik risk faktörleri arasındadır.
Her gün hareket etmek kişinin fiziksel ve zihinsel sağlığı üzerinde olumlu etkiler yaratır. Orta şiddetli fiziksel aktivite, yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olur.
Türkiye Fiziksel Aktivite Rehberi’ne göre sağlığın korunması ve geliştirilmesi amacıyla yetişkinler için haftada 150 dakikalık (haftanın 5 günü 30 dakikalık) orta şiddette bir egzersiz yeterlidir. 1-4 yaş arası çocuklara, gün içinde farklı şiddetlerde toplam 180 dakikalık fiziksel aktivite; 5-18 yaş arasındaki çocuk ve ergenlere ise, günde 60 dakika, ortadan yükseğe doğru şiddeti değişen aktiviteler önerilmektedir.
Orta şiddetli aktivite nedir?
Nefes almanın ve kalp atım sayısının normalden daha fazla olduğu, kasların zorlanmaya başladığı, orta dereceli çaba gerektiren aktivitelerdir. Hızlı yürümek, düşük tempolu koşular, dans etmek, ip atlamak, yüzmek, masa tenisi oynamak, yavaş tempoda bisiklet sürmek vb. orta şiddetli aktivite örnekleridir. Yavaş yürüyüş, masa başı işler, ev işleri yapmak ise düşük şiddetli aktivite kapsamındadır.
Yüsek şiddetli aktivite nedir?
Kasların daha fazla zorlandığı ve çok fazla çaba gerektiren aktiviteler bu kapsamdadır. Tempolu koşu, basketbol, futbol, voleybol, hentbol ve tenis oynamak, step-aerobik derslerine katılmak, tempolu dans etmek vb. yüksek şiddetli aktivite örnekleridir.
Fiziksel Aktivitenin Faydalı Etkileri
- Glikoz toleransını iyileştirir ve tip 2 diyabet hastası olma riskini azaltır.
- Hiperkolesterolemi ve hipertansiyonu önler, kan basıncı ve kolesterol seviyelerini düşürür.
- Kalp hastalığı ve kolon ve meme gibi kanserlere yakalanma riskini azaltır.
- Özellikle miyokardın neden olduğu erken ölüm riskini azaltır.
- Osteoporoz ve kırık riskini önler ve azaltır.
- Kaygı, stres ve depresyon belirtilerini azaltır.
- Özellikle çocuklar ve gençler arasında tütün, alkol, sağlıksız beslenme, şiddet içeren tutumlar gibi riskli davranışları önler ve benlik saygısını geliştirerek psikolojik iyi oluşu destekler, kaygı ve stresli durumların yönetimini kolaylaştırır.
- Enerji tüketimi sağlar ve obezite riskini azaltır.
Referans:
Gaetano A, Relationship between physical inactivity and effects on individual health status , Journal of Physical Education and Sport(JPES), 16 Supplement issue 2, Art 170, pp. 1069 - 1074, 2016
T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Tükiye Fiziksel Aktivite Rehberi, 2014