Nötropeni Nedir? Nötropeni Nedir?

Nötropeni Nedir?

Vücudumuzda kemik iliği adını verdiğimiz, bazı kemiklerin içerisinde bulunan bölümlerde beyaz kan hücreleri (lökosit), kırmızı kan hücreleri (eritrosit) ve kan pulcukları (trombosit) üretilir. Bazı kemoterapi ilaçları kemik iliğine etki ederek bu hücrelerin yapımını engeller ve sayılarının azalmasına neden olabilir. Bu duruma kemik iliği baskılanması adı verilir.

 Bu durumun tesbiti için tam kan sayımı (TKS, CBC (complete blood count), hemogram) yapılması gerekir. Kemik iliği baskılanmasının en önemli sonucları anemi, trombositopeni ve lökopenidir. TKS’da, eritrositte düşme varsa anemi, trombosit sayısındaki azalmaya trombositopeni, lökosit olması gerekenden az ise lökopeni denir.

Normalde beyaz kan hücreleri vücudumuzu enfeksiyonlardan korur ve beyaz kan hücrelerinin sayısı azaldığı zaman enfeksiyona daha yatkın hale geliriz. Beyaz kan hücrelerinin birkaç tipi vardır, bunlardan biri nötrofildir. Nötrofil sayısının düşmesine nötropeni denir. Nötropeni, kemoterapinin hemotolojik yan etkilerinden en sık görülenidir. Tam kan sayımında beyaz kan hücrelerinin (BKH) adı lökosit, BKH, white blood cell ( WBC), akyuvar olarak da geçebilir ve sayıları mm³  de 5000 ila 10000 arasındadır. Nötrofiller, beyaz kan hücrelerinin alt grubudur ve TKS’da değeri 3.000–7.000/mm³’tür. Nötropeni, Dünya Sağlık Örgütü’ne göre mutlak nötrofil sayısının 2.000/mm³’ün altında olmasıdır. Başka bir tanıma göre nötropeni; mutlak nötrofil sayısının 500/mm³’ün altında olması veya mutlak nötrofil sayısının 500–1000/mm’ün arasında olup takip eden 24–48 saat icinde 500/mm³’ün altına düşmesi ihtimali olmasıdır.

Nötropeni genel olarak periferik kanda mutlak nötrofil sayısının azalması olarak tanımlanmaktadır. Febril nötropeni ise nötropeniye ateşin eşlik etmesi durumudur.
 

Nedenleri Nelerdir?

Nötropeninin pek çok nedeni vardır. Nötropeni, kemoterapi ilaçlarının yan etkisi olabileceği gibi, lösemi, lenfoma ya da kanserin kemik iliğine yayılması nedeniyle hastalığın kendisi kemik iliğini etkileyebilir, ya da kemik iliğini etkileyen rayoterapi alması nedeniyle nötropeni oluşabilir. Bu yazı kemoterapiye bağlı nötropeniye özel olarak hazırlanmıştır. 70 yaş üzeri kişilerde, AIDS, böbrek nakli gibi bağışıklık sistemi baskılayan hastalıklarda nötropeni için risk daha fazladır. Şiddetli ve uzun süreli nötropenisi olan kişilerin enfeksiyon riski daha fazladır.
 

Nasıl Tanı Konulur?

Nötropeni tanısı yapılan kan testi ile konur. Nötropeni, kemoterapi ilaçlarının yaygın görülen yan etkisi olduğu için doktorunuz ne zaman kan testi yaptıracağınız konusunda size bilgi verecektir. Bazen nötropeni nedenini tespit etmek için başka testlerin de yapılması gerekebilir.
 

Nötropeni Varsa Neler Yapmalıyız?

Beyaz küreler, kemoterapi uygulamasından 5-7 gün sonra düşmeye başlar, en düşük düzeye 2. haftada ulaşır ve 3. haftada normale dönerler. Bir sonraki kemoterapiniz nötrofil hücrelerimiz normale döndüğünde başlar, eğer hala düşük seviyede ise doz azaltılabilir ya da o kür geciktirilebilir.

Doktorunuz nötropeninin ağırlığına, süresine ve enfeksiyon varlığına göre antibiyotik önerebilir. Kemoterapiye bağlı nötropeniye ateş eşlik ediyorsa, doktorunuz Koloni Uyarıcı Faktör adını verdiğimiz ilacı önerebilir. Bu ilaç vücudumuzun beyaz kan hücresi ve diğer lökosit tiplerini yapmasına yardımcı olur. Tüm kemoterapi alan hastalar bu ilacı kullanmak zorunda değildir.

Kaynak: Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Kanser ile Mücadele.Nötropeni Nedir.