Yaşlanmanın Ciltte Etkileri
Yaşa bağlı cilt yaşlanması (kronolojik yaşlanma) kaçınılmaz bir süreçtir. Bunun dışında dış etmenler de bu sürecin hızlanmasına neden olabilir.
Yaşlanmaya etki eden faktörler
Hormonlar: Kadınlarda özellikle menopoz döneminde ve erkeklerde de ileri yaşlarda yaşanan hormonal değişiklikler yaşlanmada önemli rol oynar. Vücut tarafından üretilen salgıların azalmasına bağlı olarak dolaşımdaki hormon düzeyleri düşer. Deri bu azalmalardan büyük ölçüde etkilenir. Menopozdan sonra ani östrojen hormonu azalması, deri kan akımında azalmaya ve bağ dokuyu oluşturan maddelerin (kollajen, elastin, hyaluronik asit gibi) üretiminde azalmaya neden olmaktadır. Buna bağlı olarak cilt neminde azalma ve deride incelme görülür.
UV ışınlar: Güneş ışınları ve içindeki UV dalgalarına bağlı yaşlanmaya fotoyaşlanma denir. Deri yaşlanmasının % 80-90’ı UV kaynaklıdır.
Sigara: Sigara içenlerde çizgi ve kırışıklarda artma, yüzde kuruluk, kızarıklık ve mat bir görüntü oluşur. Özellikle dudaklardaki kırışıklıklar karakteristiktir. Daha uzun vadede sarımsı, kabalaşmış bir deri ortaya çıkar. Sigaranın damarlar üzerindeki daraltıcı etkisi oksijenlenme ve beslenme sorunu oluşturarak yaşlanma sürecine olumsuz katkı sağlayabilir.
Beslenme: Beslenme alışkanlıkları dolaylı olarak deri yaşlanma sürecine etki edebilir. Özellikle yetersiz beslenme vücut için gerekli protein, vitamin ve minerallerin yeterli miktarda alımını önleyerek doku yıkımının artışına neden olabilir.
Yer Çekimi: Deride sarkma yaşlanmanın önemli belirtilerindendir.
Yaşlanmaya Bağlı Ciltte Görülen Değişiklikler
- Derinin en üst tabakasına (epidermis) besin geçişi bozulur ve bu yaşlanma sürecini hızlandırır.
- Hücrelerin yenilenmesinin yavaşlaması nedeniyle derinin en üst tabakasında incelme görülür. Bu durum derinin buruşmasına ve kırışmasına neden olur.
- Deri altı yağ dokusunda azalma deride kırışma ve sarkmayı arttırır. Cilt altı dokusunun inceldiği yerlerde soğuğa tolerans azalır.
- Derinin destek dokusunun (bağ doku) elemanlarından olan kollajen, elastin gibi proteinlerin miktarı ve sentezi yaşla birlikte azalır. Kollajen azalması deride gevşemeye, elastikiyet kaybına ve kırışmaya neden olur.
- Ter ve yağ bezlerinin fonksiyonları azaldığı için deri, yıkandıktan sonra kuruluğa daha eğilimli hale gelir.
- Yaşlanma ile birlikte deri kuru ve solgun görünebilir.
- Deriye renk veren pigmentlerin (melanosit) sayısı azaldığı için derinin ultraviyole (UV) ışığa karşı koruması azalır.
Ref:
Wong QYA, Chew FT, Defning skin aging and its risk factors: a systematic review and meta‑analysis, Nature, 2021
Farage MA et al, Characteristics of the Aging Skin, Advances in Wound Care, Vol 2, 2013