Alkol Dışı Yağlı Karaciğer Hastalığı (NAFLD)
Alkol Dışı Yağlı Karaciğer Hastalığı (NAFLD), alkol kullanımı ile ilişkisiz olarak karaciğerde anormal derecede yağ birikimi ile karakterize olan karaciğer hastalığıdır.
Günümüzde ülkemizde ve batı toplumlarında her yaş grubunda kronik karaciğer hastalığnın en sık sebeplerinden biridir. Dünya genelinde her 4 kişiden 1’inde olduğu ve bu sayının artacağı tahmin edilmektedir. Ülkemizde yapılan tarama çalışmalarında, NAFLD sıklığının %48-60 arasında saptanması ülkemizin dünyada yüksek NAFLD prevalansına sahip ülkeler arasında olduğunu göstermektedir.
Tanı için karaciğer yağlanması aşağıdaki yöntemlerden biriyle gösterilmiş olmalıdır:
- Radyolojik olarak abdominal ultrasonografide (USG) herhangi bir derecede yağlanma görülmesi ya da başka bir görüntüleme yönteminde belirlenen eşik değerin üzerinde yağlanma saptanmış olması,
- Karaciğer biyopsisinde histolojik olarak hepatositlerin %5’den fazlasında yağlanma bulunması.
Cinsiyet dağılımı farklılık göstermesine rağmen, NAFLD erkeklerde, ileri yaşlarda daha sık görülmektedir. Hastalar sıklıkla 40-50’li yaşlarda tanı alırlar ve yaş ilerledikçe hastalık prevalansı artmaktadır. NAFLD sinsi seyirli ve ilerleyici olabilen bir hastalıktır.
NAFLD; obezite, insülin direnci, tip 2 diyabet, metabolik sendrom, hiperlipidemi (dislipidemi) ve kardiovasküler hastalıklar gibi morbiditeler ile sıklıkla birlikte bulunur. Obezitesi olanların %75-80’inde, tip 2 diyabetli hastaların %56-70’inde, metabolik sendrom tanılı hastaların yaklaşık %70’inde ve dislipidemisi olanların %70’inde NAFLD saptanmaktadır.
Yaşam tarzı (diyet, fiziksel aktivite, sosyoekonomik durum) ve çevresel faktörler hastalık sıklığını, ağırlığını ve seyrini etkilemektedir.
YAŞAM DEĞİŞİKLİĞİ: DİYET ve EGZERSİZ
İdeal NAFLD tedavisinin, karaciğerde sadece yağlanma ve karaciğer hasarını azaltıp, aynı zamanda NAFLD ile birlikte olan metabolik ve kardiyovasküler riskleri de iyileştirmesi beklenir. Bu nedenle düşük kalorili diyete (günlük 500-1000 kcal azaltılması) eşlik eden orta şiddetli bir egzersiz programı şeklindeki yaşam tarzı değişikliği günümüzde NAFLD tedavisinin temelini oluşturur. Düşük kalorili diyetle kademeli olarak haftada 500-1500 gram kilo kaybı hedeflenir.
Yaşam değişikliği hedefleri:
- Karaciğerde yağlanmanın düzelmesi için en az %5 kilo kaybı, eşlik eden fibroziste ciddi oranda düzelme sağlanması için en az %10 kilo kaybı hedeflenebilir.
- Enerji içeriği yüksek yiyecek, işlenmiş et, fruktozlu ve paketli gıdalar ile tatlandırılmış içeceklerden kaçınılmalıdır.
- Akdeniz tipi diyet ideal diyet olarak tercih edilebilir.
- Düşük kalorili diyet ve orta şiddetli egzersiz (haftada 150 dakika) NAFLD tedavisinin temeli olabilir.
Referans: Türk Karaciğer Hastalıkları Araştırma Derneği (TKAD), Alkol Dışı Yağlı Karaciğer Hastalığı (NAFLD) Klinik Rehberi, 2021